Suchość oka to bardzo częsta dolegliwość okulistyczna, wynikająca z niedostatecznej produkcji łez lub nieprawidłowego ich składu. W zwalczaniu objawów zespołu suchego oka, pod postacią uczucia „piasku pod powiekami”, dolegliwości bólowych i zaczerwienienia oka, stosuje się przede wszystkim preparaty nawilżające spojówkę i rogówkę, w tym tzw. „sztuczne łzy”.

Przyczyny występowania zespołu suchego oka

Zespół suchego oka to problem nawet 15% dorosłych. Częstotliwość jego rozpoznawania wzrasta wraz z wiekiem, co ma związek przede wszystkim ze zmianami zanikowymi w obrębie gruczołów łzowych i przewodów wyprowadzających, co jest efektem starzenia się organizmu. Dodatkowo, u płci żeńskiej istotnym czynnikiem jest spadek stężenia hormonów płciowych w okresie pomenopauzalnym. [1][2]

Ponadto zespół suchego oka towarzyszy wielu chorobom ogólnoustrojowym, np. reumatologicznym chorobom autoimmunologicznym, takim jak zespół Sjögrena czy twardzina układowa. Zdarza się także u pacjentów neurologicznych, cierpiących na chorobę Parkinsona. [2]

Poważnym problemem jest też przesuszanie się oczu, w związku z noszeniem soczewek kontaktowych, pracą przy komputerze – szczególnie w klimatyzowanych pomieszczeniach czy po operacjach laserowych korekcji wad wzroku. [2]

Skład i sposób działania „sztucznych łez”

Dla pacjentów z problemem przesuszających się oczu zostały opracowane specjalne preparaty, nazywane „sztucznymi łzami”. W ich składzie, w zależności od producenta, występuje wiele substancji, różniących się przede wszystkim długością czasu działania. Niektóre środki mają skład złożony z substancji nawilżającej oko i dezynfekującej jego powierzchnię. Czynnik nawilżający oko może być czysto wodny lub zawierać komponentę lipidową. Na podstawie badań nie udowodniono jednak, aby którakolwiek forma była skuteczniejsza czy bezpieczniejsza. [3][4][5]

W aptekach dostępne są różne postaci „sztucznych łez”. Mogą to być krople, których stosowanie jest dość uciążliwe, ponieważ wymagają wielokrotnych powtórzeń aplikacji, w zależności od nasilenia objawów suchości oka. Warto tu zaznaczyć, że za każdym razem do worka spojówkowego wkraplamy tylko jedną, maksymalnie dwie krople, bo taka jest jego pojemność. Stosowanie większej ilości, spowoduje tylko wypłynięcie substancji i absolutnie nie przedłuży czasu jej działania. Na noc z kolei zaleca się głównie żele, które nakłada się jednorazowo przed pójściem spać. [3][4]

Niezwykle istotne jest, aby stosować krople czy żele nawilżające zgodnie z zaleceniami producenta. Nie należy używać środków, które były przechowywane po otwarciu dłużej niż nakazuje to dołączona ulotka. Nie dość, że dochodzi wówczas do osłabienia działania środka, to jeszcze może dojść do namnożenia się patogenów, które łatwo mogą zainfekować struktury oka. Zaleca się także, aby stosowane preparaty nie zawierały środków konserwujących, ponieważ są to czynniki wysoce alergizujące, powodujące podrażnienia oka. Dodatkowo konserwanty ulegają rozkładowi na powierzchni spojówki i rogówki, np. poprzez utlenianie, co może prowadzić do mikrourazów. [3][4]

„Sztuczne łzy” a soczewki kontaktowe

Jedną  z najczęstszych przyczyn występowania problemu przesuszania oczu, zwłaszcza u młodszych pacjentów, jest noszenie soczewek kontaktowych. Jest to spowodowane szybszym parowaniem filmu łzowego z powierzchni soczewek, a także produkcją łez o zwiększonej gęstości. Firmy produkujące soczewki prześcigają się w tworzeniu coraz to nowych technologii produkcji i materiałów, które mają zapewnić jak największe uwodnienie soczewki i zapobieganie występowaniu przykrych dolegliwości. Niestety u niektórych osób noszących soczewki, a zwłaszcza alergików, w okresie wiosennym, przesuszanie oczu to przykra codzienność. [1][2][6]

Wiele osób zastanawia się, czy każdą formę „sztucznych łez” może bezpiecznie stosować podczas noszenia soczewek, aby ich nie uszkodzić. Odpowiedź jest uzależniona od składu danego preparatu. Podstawową zasadą jest, aby krople nawilżające nie zawierały konserwantów. Mimo wszystko, aby ułatwić życie swoim klientom, firmy produkujące soczewki, wypuszczają z reguły na rynek także krople nawilżające z tej samej serii co soczewki. Mamy wówczas pewność, że tworzywo nie zostanie uszkodzone i można je bezpiecznie stosować. [6]

[1] Niżankowska M.H., Podstawy okulistyki, wyd. Volumed, Wrocław, 2000

[2] http://okulistyka.mp.pl/chorobyoczu/chorobyspojowki/86727,zespol-suchego-oka – data dostępu: 18.05.2017

[3] Ngo W.et al., The relief of dry eye signs and symptoms using a combination of lubricants, lid hygiene and ocular nutraceuticals., J Optom. 2017 Jan – Mar;10(1):26-33

[4] Pucker A.D. et al., Over the counter (OTC) artificial tear drops for dry eye syndrome., Cochrane Database Syst Rev. 2016 Feb 23;2

[5] Simmons P.A. et al., Comparison of novel lipid-based eye drops with aqueous eye drops for dry eye: a multicenter, randomized controlled trial., Clin Ophthalmol. 2015 Apr 15;9:657-64

[6] Ramamoorthy P. et al., Treatment, material, care, and patient-related factors in contact lens-related dry eye., Optom Vis Sci. 2008 Aug;85(8):764-72