Łzy są naturalną substancją zapewniającą utrzymanie dobrego wzroku. Odpowiadają za nawilżenie oczu i chronią przed szkodliwym działaniem kurzu i bakterii poprzez ich usuwanie. Nieprawidłowości w wydzielaniu łez wpływają negatywnie na ostrość widzenia (1). Jakie czynniki wpływają na nadmierne wydzielanie łez? O czym świadczy łzawienie i pieczenie oczu? Jak przywrócić ich prawidłową produkcję?

Jakie są przyczyny nadmiernego łzawienia oczu?

Łzy stanowią naturalną wydzielinę, ale gdy pojawiają się stany zapalne często towarzyszy im dodatkowy wysięk, w którym znajdują się składniki osocza krwi i komórki zapalne, a nawet bakterie. Zapaleniu spojówek, oprócz wydzieliny w worku spojówkowym, może towarzyszyć pieczenie, świąd, ból, a nawet światłowstręt i problemy dotyczące ostrości widzenia (2, 3). Za łzawienie odpowiada zapalenie spojówek o charakterze: prostym, alergicznym, autoimmunologicznym, bakteryjnym i wirusowym. Proste zapalenia spojówek wiążą się z: czynnikami chemicznymi takimi jak dym i gazy, niewyrównaną wadą refrakcji, nieprawidłowościami w budowie powiek lub wrastającymi rzęsami, czynnikami fizycznymi. W przypadku działania czynników fizycznych, np. wiatru lub światła, występuje łzawienie oczu na dworze (4). Należy pamiętać, że intensywne i częste łzawienie oczu jest objawem niespecyficznym, który może świadczyć o podrażnieniu oka przez czynniki zewnętrzne, zespole suchego oka lub alergii. Bywa również sygnałem, że zbyt dużo czasu spędzamy, przeglądając zasoby Internetu. Do przyczyn łzawienia oczu zalicza się ponadto ciało obce tkwiące w oku (1, 3).

O czym świadczy patologiczna wydzielina towarzysząca łzawieniu? 

Obfite łzawienie wiąże się niekiedy z pojawianiem się wydzieliny o odmiennej konsystencji niż łzy. Najczęściej równocześnie dochodzi do zaczerwienienia oczu. Intensywnie gromadząca się wydzielina stanowi przyczynę sklejania się rzęs lub powiek (2).

Charakterystyczne cechy wydzieliny są pomocne w rozpoznaniu przyczyn stanu zapalnego:

• ropna wydzielina o żółtym zabarwieniu wskazuje na zakażenie bakteryjne, ale może też świadczyć o alergii – pyłki drzew sprzyjają bakteryjnym stanom zapalnym;
• śluzowo-ropna wydzielina o białym zabarwieniu występuje w zespole suchego oka, a typowo śluzowa bywa objawem alergii;
• wodnista, przezroczysta wydzielina stanowi objaw infekcji wirusowej lub reakcji toksycznej (2, 3).

Czy nadmierne łzawienie oczu ma związek ze starzeniem się organizmu?

Wraz z upływem czasu zmniejsza się elastyczność skóry, co wpływa na tworzenie się worków pod oczami i opadanie powiek. Zmniejsza się powierzchnia poduszeczek tłuszczowych oczodołu, przez co oczy zostają osadzone głębiej w czaszce. Dochodzi do tego osłabienie mięśni dolnej powieki, co powoduje jej odstawanie od gałki ocznej. W efekcie łzy spływają po policzkach zamiast trafiać do kanalików. Częściej też wdają się stany zapalne, ponieważ pod powiekę dostaje się więcej bakterii i wirusów. Gruczoł łzowy zbudowany z tkanki łącznej z upływem czasu przestaje sobie dobrze radzić ze ich zwalczaniem. Obniża się ilość przeciwciał w płynie łzowym. Kobiety częściej niż mężczyźni skarżą się na łzawienie i pieczenie oczu, a także uczucie piasku w oczach (5).

Jak zdiagnozować częste łzawienie oczu?

W celu rozpoczęcia leczenia łzawienia oczu potrzebne jest postawienie właściwej diagnozy. Lekarz powinien przeprowadzić wywiad z pacjentem, a następnie poddać go badaniu okulistycznemu. Przyczynę łzawienia można ustalić na podstawie:

• badania ostrości wzroku,
• oceny ruchomości gałek ocznych,
• badania przy pomocy lampy szczelinowej,
• wziernikowania dna oka,
• badania mikrobiologicznego z materiału pobranego z worka spojówkowego – badanie nie jest zlecane standardowo, tylko w niektórych przypadkach (2).

W jaki sposób należy leczyć zbyt obfite łzawienie? 

Częste łzawienie oczu może być efektem infekcyjnego lub alergicznego zapalenia oka, a także zespołu suchego oka. Najczęściej wykorzystywanym remedium są sztuczne łzy, które należy stosować systematycznie. Zaleca się stosowanie preparatów o składzie i lepkości zbliżonej do naturalnych łez, co oznacza, że zastosowany roztwór izotoniczny powinien mieć współczynnik pH na poziomie 6,5-7,6 i osmolarność ok. 300 mOsm/l. Najlepiej wybierać krople pozbawione substancji konserwujących (6). W przypadku stanów zapalnych związanych z zespołem suchego oka korzysta się także z kortykosteroidów o działaniu przeciwzapalnym i leków immunomodulujących takich jak cyklosporyna A. Kortykosteroidy są również stosowane w poważnych dolegliwościach alergicznych (4, 6).

1. Matlak M. Zespół suchego oka – przyczyny i leczenie. Farmaceutyczny Przegląd Naukowy 2007;2:18-21
2. Pogrzebielski A. Wydzielina w oku Dostęp online: http://okulistyka.mp.pl
3. Bogacka E, Groblewska A. Zapalenia spojówek – alergia czy zespół suchego oka? Post Dermatol Alergol 2009;XXVI(5):372–374
4. Małecka H. Zapalenie spojówek. Medycyna Rodzinna 2007;1:17-21
5. Edbom-Kolarz A, Marcinkowski JT. Zmiany zwyrodnieniowe w narządzie wzroku postępujące wraz z wiekiem – i możliwości działań profilaktycznych w tym obszarze. Hygeia Public Health 2011;46(4):442-447
6. Zaleska-Żmijewska A, Szaflik J. Zespół oka czerwonego jako manifestacja zespołu suchego oka. Alergia 2006;3:19-22