Wielu z nas, zwłaszcza w okresie wiosenno-letnim, odczuwa uciążliwe objawy, takie jak swędzenie oczu i łzawienie. Najprawdopodobniejszą diagnozą jest wówczas alergiczne zapalenie spojówek, będące efektem nadwrażliwości na czynnik uczulający. Jak rozpoznaje się alergiczne zapalenie spojówek? Jakie są najskuteczniejsze sposoby zwalczania uporczywych objawów? [1][2][3]

Rodzaje alergicznych zapaleń spojówek

Ocenia się, że nawet co piąta osoba skarży się na objawy alergicznego zapalenia spojówek. Najczęściej obserwuje się je w okresie wiosenno-letnim, czyli w okresie pylenia traw i drzew będących podstawowym czynnikiem uczulającym. Niemniej u osób nadwrażliwych na sierść zwierząt czy roztocza kurzu domowego objawy mogą utrzymywać się przez cały rok. Na tej podstawie wyróżnia się kilka podtypów alergicznego zapalenia spojówek:

– ostre – jest spowodowane nasileniem występowania danego alergenu w środowisku, a objawy utrzymują się przez maksymalnie 48 godzin,

– sezonowe – objawy występują okresowo, zwykle w podobnych miesiącach, czego klasycznym przykładem jest nasilenie symptomów np. w okresie pylenia danego alergenu,

– przetrwałe – całoroczne utrzymywanie się objawów spowodowane nadwrażliwością na alergen występujący w podobnym stężeniu cały czas, np. roztocza kurzu domowego. [1][4][5]

Jak rozpoznać alergiczne zapalenie spojówek?

Diagnozę alergicznego zapalenia spojówek stawia się najczęściej na podstawie zgłaszanych przez pacjenta objawów klinicznych. Podstawowym z nich jest uporczywy świąd okolic gałek ocznych. Innymi są np. łzawienie oczu, przekrwienie spojówek czy obrzęk okolic oczu. Choroby alergiczne mają także tendencję do współwystępowania, dlatego też alergicznemu zapaleniu spojówek często towarzyszy alergiczny nieżyt nosa. Jego symptomami są z kolei: wodnista wydzielina z nosa, salwy kichnięć, uporczywy ból gardła i kaszel, związane ze spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła. [1][2][3][4][5]

Diagnostyka alergicznego zapalenia spojówek polega także na identyfikacji konkretnego alergenu, który wywołuje objawy u danej osoby. Dokonuje się jej za pomocą punktowych skórnych testów alergicznych, polegających na nałożeniu na skórę roztworów różnych alergenów i obserwacji ewentualnych reakcji alergicznych, takich jak zaczerwienienie czy bąbel pokrzywkowy. W rzadkich przypadkach, gdy testy mają wyniki ujemne, a lekarz ma silne podejrzenie, że pacjent cierpi z powodu alergicznego zapalenia spojówek, rozszerza się diagnostykę o wymazy spojówkowe czy dospojówkowe próby prowokacyjne. [1][2][3][4][5]

Leczenie alergicznego zapalenia spojówek

W przypadkach alergicznego zapalenia spojówek najczęściej nie sprawdza się niestety leczenie przyczynowe. Jeśli czynnikiem uczulającym są pyłki roślin, trudno jest ich unikać w okresie wiosenno-letnim. Podobnie niską skuteczność w tym schorzeniu ma terapia odczulająca, polegająca na wielokrotnym podawaniu alergenu w coraz wyższych stężeniach, co miałoby na celu przyzwyczajenie do niego organizmu. Najczęściej więc jedyną opcją jest zwalczanie objawów. [1][2][3][4][5]

Najprostszym sposobem jest wypłukiwanie alergenów z worka spojówkowego za pomocą soli fizjologicznej lub preparatów sztucznych łez. Dodatkowo osoby noszące na co dzień soczewki kontaktowe powinny z nich zrezygnować w okresie nasilenia objawów, ponieważ alergeny łatwiej przylegają do sztucznej powierzchni soczewek. Najczęściej konieczne jest także włączenie leczenia farmakologicznego, np. leków antyhistaminowych. Stosuje się je w formie miejscowej, w postaci kropli dospojówkowych, a w razie potrzeby można je przyjmować ponadto doustnie. Przy szczególnie nasilonych objawach dopuszczalne jest krótkotrwałe włączenie miejscowej, dospojówkowej sterydoterapii, jednak ze względu na ryzyko działań niepożądanych, takich jak zaćma czy jaskra, należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich. [1][2][3][4][5]

Zwalczanie uciążliwego swędzenia oczu ma na celu, oprócz poprawy samopoczucia pacjenta, zmniejszenie ryzyka powikłań, takich jak przypadkowe zadrapanie, które mogłoby stać się wrotami dla drobnoustrojów wywołujących infekcje. [1][2][3]

[1] Pod red. Gajewski P., Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2012, s: 1976-1977

[2] Niżankowska M.H., Podstawy okulistyki, wyd. Volumed, Wrocław 2000, s: 113-114

[3] https://okulistyka.mp.pl/chorobyoczu/chorobyspojowki/69492,alergiczne-zapalenie-spojowek – data dostępu: 04.02.2018

[4] https://alergie.mp.pl/chorobyalergiczne/choroby/57892,ostre-okresowe-i-przetrwale-alergiczne-zapalenie-spojowek – data dostępu: 04.02.2018

[5] La Rosa M. et al., Allergic conjunctivitis: a comprehensive review of the literature., Ital J Pediatr. 2013 Mar 14;39:18