Dostępne dane wskazują, że co trzeci pacjent powyżej 40. roku życia odwiedzający okulistę cierpi z powodu zmniejszonego wydzielania łez. (1). W profilaktyce i terapii zespołu suchego oka, a także innych chorób stosuje się bezpieczną substancję fizjologiczną, jaką jest hialuronian sodu (2). Jakie krople do zmęczonych oczu są najlepsze? Czy hialuronian sodu skutecznie je nawilża?

Nawilżające krople do oczu – kiedy należy je stosować?

Ludzkie oko pokrywa film łzowy, który nawilża jego powierzchnię i dzięki wytworzeniu wilgotnego środowiska sprzyja prawidłowemu rozwoju komórek nabłonka rogówki i spojówki. Utrzymuje gładką powierzchnię rogówki. Chroni ją przed szkodliwym działaniem bakterii, co wpływa na ostrość wzroku (1). Gdy film łzowy zostaje naruszony, wówczas pojawiają się objawy zespołu suchego oka.

Czynnikami sprzyjającymi występowaniu nieprawidłowości są:

• sytuacje powodujące zmniejszoną częstotliwość mrugania: praca przed komputerem, czytanie, noszenie soczewek kontaktowych;
• niska wilgotność powietrza, przebywanie w pomieszczeniach ogrzewanych i klimatyzowanych;
• przyjmowanie doustnej antykoncepcji, niektórych leków antyalergicznych i przeciwdepresyjnych;
• cukrzyca, choroby nowotworowe, urazy (3, 4).

W wymienionych przypadkach dokuczliwe objawy niweluje się przy pomocy kropli do oczu o działaniu nawilżającym, które stabilizują film łzowy i chronią rozwojem stanów zapalnych. Substancją często wykorzystywaną do produkcji kropel jest kwas hialuronowy w postaci soli sodowej, czyli hialuronianu sodu (5, 6).

Co to jest hialuronian sodu?

Kwas hialuronowy jest naturalną substancją obecną w żywych organizmach we wspomnianej postaci hialuronianiu sodu (2). Zalicza się do polisacharydów, których struktura opiera się na powtarzających się jednostkach disacharydowych kwasu D-glukuronowego i N-acetylo-glukozaminy, które łączą się za pomocą wiązań β-1,4 i β-1,3-glikozydowych. Ten biopolimer stanowi podstawowy składnik macierzy zewnątrzkomórkowej, znajduje się w płynach ustrojowych i tkankach. Jest niezbędnym elementem filmu łzowego i ciała szklistego oka, ale wraz z wiekiem jego ilość maleje, dlatego krople do oczu nawilżające oko stają się bardzo potrzebne. Za wiązanie kwasu hialuronowego odpowiadają receptory umiejscowione w śródbłonku rogówki (6, 7). 

Zastosowanie haluronianu sodu w okulistyce

Kwas hialuronowy został wyizolowany z bydlęcej soczewki oka przez Karla Meyera i Johna Palmera w 1934 roku i okazało się, że stał się niezwykle ważny dla współczesnej medycyny. Krople z hialuronianem sodu są zalecane m.in. w zespole suchego oka, ale jego właściwości są wykorzystywane również w produkcji płynów i żeli aplikowanych wewnątrzgałkowo – np. w przypadku implantacji soczewek lub operacji zaćmy – które określa się jako okulistyczne środki wiskochirurgiczne i które różnią się właściwościami wiskoelastycznymi i kohezyjno-dyfuzyjnymi (6, 7). Hialuronian sodu stosuje się zarówno w leczeniu zachowawczym, jak i operacyjnym. Coraz częściej pojawia się jako składnik płynów do soczewek kontaktowych w celu osiągnięcia odpowiedniej stabilizacji filmu łzowego (2).

Właściwości hialuronianiu sodu – dlaczego jest wykorzystywany w kroplach do oczu?

Krople do oczu nazywane też sztucznymi łzami uzupełniają film łzowy, za co odpowiada hialuronian sodu, który wykazuje właściwości nawilżające, ograniczając tym samym tarcie pomiędzy strukturami oka. Eliminuje toksyny i inne zanieczyszczenia z jego powierzchni, zapewniając właściwe rozprowadzenie warstwy lipidowej filmu łzowego (6). Struktura hialuronianu sodu oraz wysoki stopień lepkości w warunkach fizjologicznego pH, czyli tzw. wiskoelastyczność powodują, że substancja pozostaje na powierzchni oka przez długi czas i sprzyja regeneracji zewnętrznej warstwy gałki ocznej. Do unikalnych właściwości fizykochemicznych i biologicznych hialuronianiu należy: zdolność do wiązania dużej ilości wody i transport składników odżywczych. (5, 7).

4. Mielczarek M. Zespół suchego oka jako jedna z przyczyn dolegliwości ocznych u kobiet. Medycyna Rodzinna 2004;2:95-96
5. Korzeniowska K, Pawlaczyk M. Kwas hialuronowy – nie tylko kosmetyk. Farmacja Współczesna 2014;7:72-76
6. Prost M. Zespół suchego oka http://okulistyka.mp.pl
7. Maguza F. Etiologia, diagnostyka i leczenie zespołu suchego oka. Przewodnik Lekarza 2005;8:37-44
8. Olejnik A, Gościańska J, Nowak I. Znaczenie kwasu hialuronowego w przemyśle kosmetycznym i medycynie estetycznej. Chemik 2012;66(2):129-135
9. Blicharska E. Kwas hialuronowy – młodość i Aptekarz Polski 2014;95(73e):14-18
10. Nowak JZ. Hialuronian: Aspekty Praktyczne i Preparaty. Magazyn Lekarza Okulisty 2010;4(2):95