Na zespół suchego oka cierpi 11-17% dorosłych osób (1). Wraz z wiekiem zanikają gruczoły łzowe i w efekcie u 1/3 pacjentów powyżej 40. roku życia odnotowuje się zmniejszone wydzielanie łez. Problem dotyka szczególnie kobiety wkraczające w okres klimakterium ze względu na obniżenie poziomu estrogenów (2). Czy na zespół suchego oka krople mogą pomóc? Jakie są specyficzne objawy syndromu suchego oka?

Co to jest zespół suchego oka?

Za zespół suchego oka uważa się dolegliwości związane z wysychaniem rogówki i spojówki, co wiąże się z anomaliami dotyczącymi filmu łzowego odpowiedzialnego za nawilżenie powierzchni oka (1).

Jak jest rola filmu łzowego?

Prawidłowe funkcjonowanie gałki ocznej zależy od stanu filmu łzowego, który odpowiada za:

• nawilżenie gałki ocznej, co jest niezbędne do prawidłowej produkcji komórek nabłonka rogówki i spojówki;
• utrzymanie gładkiej powierzchni refrakcyjnej gałki ocznej;
• eliminowanie szkodliwych substancji z powierzchni rogówki;
• nawilżenie powiek;
• transport produktów metabolicznych takich jak tlen i dwutlenek węgla;
• hamowanie rozwoju bakterii (3).

Odnowa filmu łzowego jest ściśle związana z samoistnym mruganiem, do którego dochodzi pod wpływem reakcji zachodzących w centrum usytuowanym w istocie czarnej i konarach mózgu. Mimowolne ruchy powiek zależą również od bodźców optokinetycznych, czyli od ruchów gałek ocznych i głowy. Właściwa częstotliwość ruchów powiek chroni przed przerwaniem filmu. Powinna wynosić 15 mrugnięć na minutę. Gdy pojawiają się zaburzenia wpływające na częstotliwość mrugania, film łzowy zostaje przerwany, nabłonek wysycha i mogą występować rozmaite patologie od stanów zapalnych po zmętnienie rogówki (3).

Objawy zespołu suchego oka

Do charakterystycznych objawów suchego oka należą:

• uczucie pieczenia;
• kłucie, a nawet wrażenie piasku pod oczami;
• skąpe lub zbyt obfite łzawienie;
• świąd;
• ból i światłowstręt (występują w skrajnych przypadkach i mogą świadczyć o uszkodzeniu rogówki);
• umiarkowane przekrwienie;
• wydzielina surowicza w worku spojówkowym;
• ograniczenie ostrości wzroku, którego nie niweluje korekcja okularowa (1, 2, 4).

W przypadku wystąpienia powyższych dolegliwości konieczna jest wizyta u okulisty, ale czekając na wizytę można stosować sztuczne łzy na zespół suchego oka, które są dostępne bez recepty. Warto wybrać krople bez środków konserwujących (1).

Czynniki nasilające objawy suchego oka  

Objawy zespołu suchego oka stają się bardziej dokuczliwe pod wpływem czynników zwiększających parowanie łez, czyli w efekcie narażenia oczu na zbyt zimne lub za ciepłe i suche powietrze, wiatr oraz klimatyzację. Długotrwała praca przy komputerze lub wielogodzinne czytanie wpływa na zmniejszenie częstotliwości mrugania, co sprzyja przerwaniu filmu łzowego. W takiej sytuacji ukojenie może zapewnić zamknięcie na chwilę powiek, ale należy pamiętać, aby zadbać o odpowiednie oddalenie twarzy od monitora, wynoszące minimum 70 cm. W zespole suchego oka krople stanowią podstawowe remedium zapewniające odpowiednie nawilżenie (1, 3, 5).

Metody rozpoznania syndromu suchego oka

U chorego na suche oko objawy nie są zbyt specyficzne, mogą jedynie sugerować to schorzenie, dlatego niezbędne jest przeprowadzenie badań diagnostycznych takich jak:

• test Schirmera, czyli test wydzielania łez;
• badanie czasu przerwania filmu łzowego;
• ocena wysokości menisku łzowego;
• występowanie punktowych ubytków nabłonka w dolnej części rogówki lub w obrębie szpary powiekowej;
• ocena fałdów spojówki równoległych do krawędzi powieki (6).

W jaki sposób należy leczyć syndrom suchego oka?

Zespół dolegliwości związanych z suchym okiem leczy się objawowo, aplikując preparaty uzupełniające niedobory naturalnych łez. Tzw. sztuczne łzy nie przywracają prawidłowego wytwarzania łez, ale zwiększają poziom nawilżenia oka (1). Środki, które podaje się pacjentom zawierają np. kwas hialuronowy. W zespole suchego oka krople o konsystencji żelu są pożądanym remedium ze względu na ich przedłużony czas działania – pozostają w worku spojówkowym przez kilka godzin, podczas gdy zwykłe krople trzeba podawać nawet co godzinę (3).

2. Prost M. Zespół suchego oka Dostęp online: http://okulistyka.mp.pl/
3. Mielczarek M. Zespół suchego oka jako jedna z przyczyn dolegliwości ocznych u kobiet. Medycyna Rodzinna 2004;2:95-96
4. Maguza F. Etiologia, diagnostyka i leczenie zespołu suchego oka. Przewodnik Lekarza 2005;8:37-44
5. Bogacka E, Groblewska A. Zapalenia spojówek – alergia czy zespół suchego oka? Postępy Dermatologii i Alergologii 2009;XXVI(5):372–374
6. Krawczyk K. Jak dbać o wzrok?Dostęp online: http://okulistyka.mp.pl/zdroweoczy/151481,jak-dbac-o-wzrok Data dostępu: 13.03.2017
7. Prost M. Zapalenie spojówek u dorosłychDostęp online: http://okulistyka.mp.pl/chorobyoczu/chorobyspojowki/83224,zapalenie-spojowek-u-doroslych Data dostępu: 13.03.2017